İhracat ve ithalat işlemlerine konu olan akreditiflere ticari akreditifler denilmektedir. Akreditif işlemleri daha önceden de belirtmiş olduğumuz gibi belgeler üzerinden ilerlemektedir.
Bugünkü yazımızda ticari akreditiflerin en temel belgelerinden birisi olan taşıma belgelerini inceleyeceğiz.
UCP 600 kurallarında taşıma belgeleri 19, 20, 21, 22, 23, 24 ve 25. maddelerde düzenlenmiştir. Bu maddeler haricinde geçen belgeler akreditif kurallarınca taşıma belgesi olarak kabul görmez.
Bir belgenin taşıma belgesi olarak kabul edilmesi için akreditife konu olan ürünün taşınması ile ilgili olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
Örneğin, akreditif kuralları çerçevesinde kopya belge nüshalarının alıcıya gönderilmesi amacıyla düzenlenen kurye alındısı taşıma belgesi olarak değerlendirilmez.
Akreditif Kurallarınca Tanımlanan Taşıma Belgeleri Nelerdir?
Multimodal / Combined Konşimento: Akreditif kuralları multimodal veya combined konşimento arasında ayrım yapmamış ve bu belgeyi en az iki farklı taşıma şeklini kapsayan bir taşıma belgesi olarak tanımlamıştır.
Belgenin isminin akreditif kuralları açısından bir önemi yoktur.
Akreditifte “multimodal bill of lading” talep edilse bile belge başlığı “combined bill of lading” olan bir belge ibrazı rezerv nedeni sayılmaz.
Multimodal Bill of Lading Nedir? Multimodal Konşimento Çeşitleri Nelerdir?
Konşimento: UCP 600 20. madde altında tanımlanan belge konşimentodur. Akreditif kuralları açısından bakıldığında, konşimento ile tanımlanan belgenin limandan limana yapılan konteyner taşımacılığında kullanılan belge olduğu anlaşılmaktadır.
Emtia ticaretinde kullanılan ve gemi kiralaması sonucunda düzenlenen charter party konşimentolar bu madde kapsamı dışındadır.
Akreditif kurallarınca tanımlanan konşimento limandan limana yapılan konteyner taşımacılığında kullanılan taşıma belgesidir.
Sea Waybill: Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi olarak Türkçe’ye çevrilmiştir. Konşimento ile benzer özellikleri taşır.
Alıcılar bu belge altında orjinal konşimento ibrazına gerek kalmaksızın malları çekebildikleri için satıcılar açısından riskli bir belgedir.
Charter Party Konşimento: Emtia ticaretinde gemi kiralaması yolu ile yapılan taşımalarda kullanılan konşimento çeşididir. Düzenlenme şartları, UCP 600 20. maddede tanımlanan konşimentodan farklılıklar göstermektedir.
Akreditif kuralları gereğince bankalar akreditif şartları gereği ibrazı istense bile charter party sözleşmelerini incelemeyeceklerdir.
Akreditif kurallarına göre charter party konşimento gemi kiralaması yolu ile yapılan emtia ticaretinde kullanılan taşıma belgesidir.
Air Waybill: Türkçe’ye havayolu tasıma belgesi veya havayolu taşıma senedi olarak çevrilmektedir. İsminden de anlaşılacağı gibi havayolu ile yapılan taşımalarda kullanılmaktadır.
Ciro edilemez niteliktedir. Alıcılar, bu belge olmaksızın malları taşıyıcıdan teslim alabilmektedirler.
Karayolu, Demiryolu veya Karasal Suyolu Taşıma Belgesi: Türkiye’deki ihracatçılar açısından karayolu taşıma belgeleri bu başlık altında önem kazanmaktadır.
Türkiye’nin Avrupa’ya yapmış olduğu ticaret büyük oranda karayolu taşımacılığına dayandığı için Avrupa ülkelerine yapılacak ihracatlarda karayolu taşıma belgeleri kullanılmaktadır.
Karayolu taşımacılığında kullanılan taşıma belgesi olarak karşımıza CMR çıkmaktadır.
Kurye Alındısı, Posta Alındısı veya Postalama Sertifikası: Eğer akreditife konu ürünler kurye veya posta ile taşınacaksa bu durumda ibraz edilecek taşıma belgeleri kurye Alındısı, posta alındısı veya postalama sertifikası olmalıdır.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi bu belgeler mal taşıması amacıyla düzenlenmemiş ise akreditif kuralları gereğince taşıma belgesi olarak kabul edilmezler.