Bundan önceki yazılarımızda konşimentoyu tanımlamıştık.
Sea Waybill yani deniz yolu taşıma senedini anlayabilmek için bu yazımızı okumanız gerekmektedir. Konşimentoyu bilmeden deniz yolu taşıma belgesini anlamak mümkün değildir.
Deniz yolu taşıma senedi ve konşimento pek çok ortak noktaya sahiptir.
İki belgeyi ayıran temel farklılık ise konşimento ile yapılan taşımalarda malları varış limanında nakliyeciden teslim alabilmek için mutlaka orijinal konşimentonun ibraz edilmesi gerekirken; Sea Waybill yani deniz yolu taşıma senedi ile yapılan taşımalarda bu zorunluluğun ortadan kalkmış olmasıdır.
Deniz yolu taşıma senediyle yapılan taşımalarda, nakliyeci alıcının kimliğini doğruladıktan sonra malları doğrudan alıcıya teslim etmektedir.
Bu yüzden konşimento kıymetli evrak hükmünde işlem görürken; deniz yolu taşıma senedi kıymetli evrak hükmünde değildir.
Sea Waybill Yazımızın Başlıkları
- Sea Waybill Nedir?
- Sea Waybill’in Özellikleri Nelerdir?
- Sea Waybill Neden Kullanılmaya Başlanmıştır?
- Konşimento mu Yoksa Sea Waybill mi Tercih Edilmelidir? Hangi Taşıma Belgesi İhracat ve İthalat İşlemlerinde Daha İyi Sonuç Verir?
- Örnek Sea Waybill
- Sea Waybill İlgili Akreditif Kuralları:
Sea Waybill Nedir?
Sea Waybill yani deniz yolu taşıma senedi; denizyolu taşımalarında kullanılan ve taşıyan tarafından veya taşıyanı temsilen kaptan veya taşıyanı temsile yetkili bir acente tarafından tek taraflı olarak düzenlenen, söz konusu eşyanın taşınmak üzere teslim alındığını belirten ve taşındıktan sonra varış limanında taşıma senedinde gösterilen alıcıya gerekli kimlik tespiti işlemlerinin sonrasında teslim edileceğini belirten bir taşıma belgesidir.
Sea Waybill’in Özellikleri Nelerdir?
Deniz yolu taşıma senedi başlıca özellikleri aşağıda maddeler halinde gösterilmiştir.
- Tek taraflı olarak taşıyan tarafından düzenlenmesi ve sadece taşıyanı borç altına sokması,
- Taşıma sözleşmesini içermesi veya taşıma sözleşmesine atıf yapması
- Yükün teslim alındığı (tesellüm konşimentosu), gemiye yüklendiği (yükleme konşimentosu) ve varış limanında hak sahibine teslim edileceği ikrarını içermesi,
- Yükü temsil etmemesi,
- Kıymetli evrak niteliğinde olmamasıdır.
Denizyolu taşıma senedi kıymetli evrak niteliğinde olmadığı ve emre düzenlenip ciro edilemediği için akreditif kurallarında Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senedi (Non-Negotiable Sea Waybill) olarak tanımlanmıştır.
Deniz yolu taşıma senedi malları temsil etmediği için karayolu taşıma belgesi (CMR), havayolu taşıma belgesi (air waybill) ve demiryolu taşıma belgesi ile benzerlik göstermektedir.
Tüm bu taşıma belgelerinde mallar doğrudan alıcıya teslim edildiği için bu belgelerle yapılan ihracatlarda ödeme yöntemi olarak akreditif veya vesaik mukabili kullanmak; ihracatçı açısından risk değerini arttıracaktır.
Sea Waybill Neden Kullanılmaya Başlanmıştır?
Dış ticaret ödemelerinde açık hesap ve peşin ödemenin yaygınlaşması ve uluslararası taşımalarda transit sürelerin kısalması sea waybill isimli taşıma belgesinin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi, açık hesap ve peşin ödemeli ihracat ve ithalat işlemlerinde özellikle transit sürelerin çok kısa olduğu durumlarda; liman ve demuraj masraflarını azaltmak ve mal teslimatını olabildiğince hızlandırmak amacıyla denizyolu taşımacılığı tarafından geliştirilen konşimentoya alternatif bir seçenektir.
Akreditifli ödemelerde ve vesaik mukabili ödemelerde, konşimentonun malları temsil etme özelliği ihracatçıyı korumaktadır. Çünkü ithalatçı malları nakliyeciden alabilmek için en az 1 orijinal konşimento nüshasını taşıyıcının varış limanındaki acentesine ibraz etmek zorundadır.
Peşin ödeme ve mal mukabili ödemelerde ise orijinal konşimento teslimi ithalat aşamasında gecikmelere sebebiyet verebilmektedir. Özellikle transit sürelerin kısa olduğu durumlarda liman ve demuraj masraflarının artmasına neden olabilmektedir.
Uluslararası taşımacılık sektörü konşimentonun bu dezavantajını ortadan kaldırmak amacıyla sea waybill seçeneğini devreye almıştır.
Konşimento mu Yoksa Sea Waybill mi Tercih Edilmelidir? Hangi Taşıma Belgesi İhracat ve İthalat İşlemlerinde Daha İyi Sonuç Verir?
İhracatçı ve ithalatçı firmalar sea waybill veya konşimento arasında seçim yaparken ödeme durumunu dikkate almalıdırlar.
Daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi akreditif ve vesaik mukabili altında sea waybill ile işlem yapmak riskli olacaktır. Bu yüzden sea waybill genellikle peşin ödeme ve mal mukabili ödemelerde tercih edilmelidir.
Sea waybill ile açılan akreditiflerde risk artacağı için akreditif incelemesine ayrıca özen gösterilmelidir. İthalatçı firmanın neden konşimento yerine sea waybill talep ettiği iyice anlaşılmalıdır.
Örnek Sea Waybill
Hapag-Lloyd tarafından kullanılan bir sea waybill belgesi örnek olması amacıyla hem resim formatında hem de pdf formatında verilmiştir.
Resmin üzerine tıklayarak tam boy olarak görebilirsiniz.
Pdf formatındaki sea waybill örneğine buradaki linki tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Örnek sea waybill incelendiğinde Hapag-Llyod tarafından kullanılan konşimento ile hemen hemen aynı özelliklere sahip olduğu görülecektir.
Sadece, nakliyecinin matbu olarak belirtmiş olduğu ürünü teslim etme şartları değişmiş, 3/3 tam takım konşimento yerine bir adet imzalı konşimento basılmış ve konşimento doğrudan alıcının adına düzenlenmiştir.
Örneğimizdeki konşimento hat tarafından kullanılan sea waybill örneğidir. Hapag-Lloyd’un yanı sıra hemen hemen tüm konteyner taşıması yapan hatlar sea waybill düzenlemektedirler.
Ayrıca forwarder firmalar da sea waybill düzenleyebilirler.
Fiata’nın forwarder firmalar için hazırlamış olduğu sea waybill belgesi bulunmaktadır. Belgenin kısaltması FWB olarak geçmekte olup tam adı Fiata FWB (Non-Negotiable Fiata Multimodal Transport Waybill) olarak kullanılmaktadır.
Fiata Sea Waybill ile ilgili detaylı bilgiye İngilizce websitem üzerinden erişebilirsiniz.
Sea Waybill İlgili Akreditif Kuralları:
MADDE 21
CİRO EDİLEMEZ DENİZYOLU TAŞIMA SENEDİ
a) Ciro edilemez bir denizyolu taşıma senedi, nasıl adlandırılmış olursa olsun,
i. taşımacının ismini göstermeli ve,
- taşımacı veya taşımacı adına ismi belirtilen bir acente tarafından, veya
- kaptan veya kaptan adına ismi belirtilen bir acente tarafından, imzalanmalıdır.
Taşımacı, kaptan veya acente tarafından atılan herhangi bir imza taşımacıya, kaptana veya acenteye ait imza olarak tanımlanmalıdır.
Bir acente tarafından atılan herhangi bir imza o acentenin taşımacı veya kaptan adına imza attığını belirtmelidir.
ii. malların akreditifte belirtilen yükleme limanında ismi belirtilen bir gemiye yüklendiğini belirtmelidir. Bu eylem,
- matbu bir kayıtla gösterilebilir, veya
- malların gemiye yüklendiği tarihi belirten bir yükleme kaydıyla (on board notation) gösterilebilir.
Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi yükleme tarihini belirten bir yükleme kaydı içermediği sürece belgenin düzenlenme tarihi yükleme tarihi olarak alınacaktır.
Yükleme kaydı varsa bu kayıtta belirtilen tarih yükleme tarihi olarak alınacaktır.
Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi geminin ismiyle ilgili olarak “intended vessel” veya benzer nitelikteki bir ifadeyi içerdiği takdirde yükleme tarihini ve yüklemenin fiilen yapıldığı geminin ismini belirten bir yükleme kaydının bulunması gerekir.
iii. akreditifte belirtilen yükleme limanından akreditifte belirtilen boşaltma limanına yapılan sevkiyatı göstermelidir.
Ciro edilemez denizyolu taşıma senedi akreditifte belirtilen yükleme limanını yükleme limanı olarak göstermediği veya yükleme limanıyla ilgili olarak “intended” veya benzer nitelikteki bir kaydı içerdiği takdirde akreditifte belirtilen yükleme limanını, yükleme tarihini ve geminin ismini belirten bir yükleme kaydının bulunması gerekir.
Bu hüküm ismi belirtilen bir gemiye yükleme (loading on board / shipment) yapıldığının ciro edilemez denizyolu taşıma senedinde matbu yazıyla belirtilmiş olması halinde dahi uygulanır.
iv. tek asıl (orijinal) ciro edilemez denizyolu taşıma senedi olmalı veya birden fazla orijinal düzenlenmişse belgede belirtildiği gibi tam takım olmalıdır.
v. taşıma şartlarını içermeli veya taşıma şartlarını içeren başka bir kaynağa ilgi kurmalıdır (kısa form veya arkası bos ciro edilemez denizyolu taşıma senedi). Taşıma şartlarının içeriği incelenmeyecektir.
vi. bir charter party’ye tabi olduğuna ilişkin hiçbir kayıt/belirti içermemelidir.
b) Bu Maddenin amaçlarına yönelik olarak aktarma, akreditifte belirtilen yükleme limanından akreditifte belirtilen boşaltma limanına yapılan taşıma sırasında bir gemiden boşaltma yapmak ve diğer bir gemiye tekrar yükleme yapmak anlamına gelir.
c) i. Taşımanın tamamının tek ve aynı ciro edilemez taşıma senedi kapsamında olması kaydıyla ciro edilemez bir denizyolu taşıma senedi malların aktarma konusu yapılacağını veya yapılabileceğini belirtebilir.
ii. Akreditif aktarmayı yasaklasa bile ciro edilemez bir denizyolu taşıma senedi malların bir konteynerde, treylerde veya LASH mavnasında sevk edildiğini kanıtladığı takdirde aktarma yapılacağını veya yapılabileceğini belirten ciro edilemez bir denizyolu taşıma senedi kabul edilir.
d) Ciro edilmez bir denizyolu taşıma senedinde taşımacının aktarma yapma hakkını saklı tuttuğunu belirten ibareler dikkate alınmayacaktır.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri