Bu siteyi 2008 yılı Aralık ayında ilk yazmaya başladığımda en temelden başlamıştım.
Akreditif Nedir? Akreditif Kuralları Nelerdir? Akreditif Çeşitleri Nelerdir? gibi soruları kendi kendime sormuş ve basitçe cevaplamaya çalışmıştım.
Geçen 14 yıllık süreçte, hem 1000’in üzerinde ibrazı başarı ile tamamladım hem de konu ile ilgili yüzlerce firmadan gelen binlerce soruyla muhatap oldum.
Bu tecrübenin ışığında akreditif ile ilgili sık karşılaştığım ve aklıma gelen 15 soru ve cevabını bu sayfamda sizlere aktarma kararı aldım.
Dilerseniz sözü daha fazla uzatmadan akreditif ile ilgili en çok sorulan 15 sorunun yanıtları ile bugünkü yazımıza başlayalım.
Yazının Başlıkları
- Akreditif Nedir?
- Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
- Akreditif Açıldıktan Sonra Akreditif Şartları İhracatçının Haberi veya Onayı Olmadan Değiştirilebilir mi?
- Akreditifi İhracatçı mı Yoksa İthalatçı mı Açtırır?
- Akreditifin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
- Malları Gümrüğe Teslim Ettiğimizde Ödemeyi Bankadan Alacağımız Bir Akreditif İstiyoruz. Ne Yapmalıyız?
- Geri Dönülemez Akreditifte Bankalar Mutlaka Ödeme Yapmak Zorunda mı?
- Teyitli Akreditiflerde Ödeme Garanti mi? Bankamız Ödeme Garantisi Verdiğini Söylüyor.
- Bankam Akreditife Teyit Vermiyor? Ne Yapabilirim?
- İthalatçı, İhracatçı ile Yaşamış Olduğu Anlaşmazlık Neticesinde Akreditif Ödemesini Durdurabilir mi?
- Nakliyeci Konşimentoya Clean on Board Kaydı Eklemiyor? Rezerv Gelir mi?
- Akreditifte En Güvenli Teslim Şekli Hangisidir?
- Akreditif ile Diğer Ödeme Yöntemleri Arasında Ne Gibi Farklılıklar Vardır?
- Akreditifli Ödemenin Vesaik Mukabili Ödemeden Farkları Nelerdir?
- Akreditif Altında Yüklemeden Önce Peşin Ödeme Almak Mümkün mü?
Akreditif Nedir?
Akreditif genellikle dış ticarette kullanılan bir ödeme yöntemidir.
İhracatçı iseniz akreditif vasıtası ile yurtdışından ödeme alabilir, ithalatçı iseniz de yurtdışına akreditif vasıtası ile ödeme yapabilirsiniz.
Yurtiçindeki bir bankadan yine yurtiçindeki başka bir bankaya akreditif açılması da mümkündür.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Akreditif Çeşitleri Nelerdir?
Eğer üniversitede öğrenci iseniz eğitmenleriniz size akreditif çeşitlerini nasıl öğretiyorsa, sınavda ona göre yazın lütfen. Yazının bu kısmını öğrenciler için değil, piyasadaki arkadaşlar için yazdığımı özellikle belirtmem lâzım.
Akreditif çeşitleri ile ilgili yazılan pek çok yazı esasen sınavlarda soru sormaya yarayan, fakat pratikte pek de karşılığı olmayan yazılar. Hemen hemen hepsinin internette 2000’li yılların ortasında yayınlanmış olan bir yazıdan geldiğini biliyorum.
ICC’nin de kabul ettiği şekilde bu soruyu cevaplarsak akreditifler temelde 2 çeşide ayrılmaktadır.
Bunlar ticari akreditifler ve teminat akreditifleridir.
Ticari akreditifler ihracat ve ithalat işlemlerinde kullanılan ve birincil ödeme yöntemi şeklinde görev yapan akreditif çeşididir.
Teminat akreditifleri ise teminat mektuplarının akreditif şeklinde düzenlenmiş halidir. Görevleri teminat mektupları ile birebir aynıdır.
Bu iki ayrım haricindeki tüm sınıflandırmalar bugünkü bakış açıma göre akreditifin özelliklerdir. Yine de aşağıya akreditif çeşitleri ile ilgili yazmış olduğum eski yazıların linklerini bırakıyorum.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Akreditif Açıldıktan Sonra Akreditif Şartları İhracatçının Haberi veya Onayı Olmadan Değiştirilebilir mi?
Hayır, değiştirilemez.
Akreditifler güncel akreditif kurallarına göre gayrikabili rücu (irrevocable) olarak açılmaktadır. Bunun anlamı ihracatçının onayı olmaksızın akreditif kurallarında bir değişiklik yapmanın mümkün olmamasıdır.
Akreditif işlemlerine aracılık eden swift mesaj sistemi de geri dönülebilir akreditifleri sisteminden çıkarmıştır.
Bu konuda ihracatçı firmaların herhangi bir çekince taşımalarına gerek kalmamıştır.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Akreditifi İhracatçı mı Yoksa İthalatçı mı Açtırır?
Akreditif ithalatçının talimatı ile açılmaktadır. İthalatçılar akreditif açtırırken genellikle matbu biçimde düzenlenmiş olan akreditif açma teklif formlarından yararlanırlar.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Akreditifin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Akreditifin avantajları ihracatçılar ve ithalatçılar için ayrı ayrı ele alınabilir.
İhracatçılar için akreditifin başlıca avantajları: Yeni pazar ve müşteriler ile güvenle çalışma sunması, ithalatçının iflas riskini önemli ölçüde azaltması, teyit eklenmesi durumunda ithalatçının ülke riskini ortadan kaldırması ve başka ödeme yöntemleri ile çalışmanın yasal olarak mümkün olmadığı ülkelere ihracat şansı doğurmasıdır.
İthalatçılar için akreditifin başlıca avantajları: İhracatçıya tam olarak güven duyulmaması veya yükleme zamanı ile ilgili endişeler olması durumunda akreditif kullanılması ithalatçıları kısmen söz konusu risklere karşı korur, peşin ödeme yerine akreditif kullanmak ayrıca finansman olanakları sağlayabilir.
Akreditifin ihracatçı ve ithalatçı firmalar açısından dezavantajları ise pahalı olması, zor olması ve eksik bilgi ile yanlış işlem yapılması neticesinde yaşanan mağduriyetlerdir.
Malları Gümrüğe Teslim Ettiğimizde Ödemeyi Bankadan Alacağımız Bir Akreditif İstiyoruz. Ne Yapmalıyız?
Gümrük ile akreditif ödeme arasında doğrudan bir bağ yoktur. Malın gümrükleme işlemi akreditif sürecinden bağımsız olarak ilerler.
Akreditif altında ödeme alabilmek için mutlaka akreditif şartlarına uygun belgelerin bankaya ibraz edilmesi ve bankaların da belgeleri inceleyip kabul etmesi gerekmektedir.
Veya bunun tam aksine, ithalatçıların malları gümrükte kontrol ettikten sonra ödeme yapması da akreditif altında mümkün değildir.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Geri Dönülemez Akreditifte Bankalar Mutlaka Ödeme Yapmak Zorunda mı?
Hayır, değillerdir.
Geri dönülemez akreditif demek açıldıktan sonra ihracatçının onayı olmaksızın maddelerinde değişiklik yapılamayan akreditif demektir.
Tüm akreditifler geri dönülemez olarak açılmaktadır. Akreditifler altında ödeme alabilmek için mutlaka uygun evrak ibrazı yapmak gerekmektedir.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Teyitli Akreditiflerde Ödeme Garanti mi? Bankamız Ödeme Garantisi Verdiğini Söylüyor.
Teyitli akreditif altında da ödeme alabilmek için mutlaka uygun ibraz şartı vardır. Evraklar uygun bulunmaz ise bu durumda teyit bankası rezerv bildirimi yapar ve teyit düşer.
Maalesef bankaların şubelerinde çalışan arkadaşlar bazen bu konuda tam bilgi verememekte, ihracatçı firmalar da yanlış beklentiye girebilmektedir.
Temel olarak söylenmesi gereken şey; akreditif altında ödeme alabilmek için mutlaka uygun ibraz yapılması gerekliliğidir. Teyitli veya teyitsiz. Bu şart tüm akreditifleri kapsar.
Konu ile ilgili kaynaklar:
Bankam Akreditife Teyit Vermiyor? Ne Yapabilirim?
Bir banka akreditife teyidini ekleyip eklememek konusunda tamamen özgürdür. Hiçbir kurum bankaya teyit ekleme konusunda baskı yapamaz.
Teyit araştırması akreditif işleminin daha başlangıç aşamasında yapılmalıdır. Diğer pek çok yapılması gereken işlem gibi.
Bankalar genellikle teyit ekleme kararı alırken; akreditifin açıldığı ülke riskini ve akreditif açan banka riskini değerlendirmektedirler.
Bu iki veri olumlu ise akreditif metnine bakmaktadırlar. Kendileri açısından bir olumsuzluk yoksa ve amir bankanın kredisi mevcutsa akreditife teyit eklemektedirler.
Teyit ekleme işi aslında ticari bir işlemdir. Bankalar bir akreditife teyit eklemekle belirli bir risk almaktadırlar. Bunun karşılığında da bir ödeme almaktadırlar. Söz konusu ödeme teyit komisyonları veya teyit masrafları olarak bilinmektedir.
Konu ile ilgili kaynaklar:
İthalatçı, İhracatçı ile Yaşamış Olduğu Anlaşmazlık Neticesinde Akreditif Ödemesini Durdurabilir mi?
Bu soru esasen akreditif kurallarının dışında kalan ve mahkemelerin karar vermesi gereken bir durumdur. Uzmanlık alanımın dışına çıkmadan çok kısa olarak konu hakkında cevap vermeye çalışacağım.
Akreditif altında ödeme durdurmanın resmi ve gayri resmi olmak üzere iki yolu vardır.
Resmi yol mahkeme kararı ile ödemenin durdurulmasıdır. Yalnız burada ödeme durdurmak için bankaların ancak hile olması durumunda devreye girebileceklerinin altını çizmek gerekir.
Örneğin, Çin’den plastik hammaddesi yerine kum geldiğini bir şekilde ödeme yapılmadan anlarsanız; mahkemeye başvurup akreditif ödemesini durdurabilirsiniz.
Hile haricindeki sebeplerle, örneğin malın beklenen kaliteden eksik olması, mahkemelerin akreditif ödemelerini durdurmaması beklenir.
Gayri resmi yol ise haklı veya haksız rezervler ile ödemenin amir banka vasıtası ile durdurulmasıdır.
Nakliyeci Konşimentoya Clean on Board Kaydı Eklemiyor? Rezerv Gelir mi?
“Shipped on board” veya “Laden on Board” ifadesi yeterli olmaktadır. Clean on Board ifadesine gerek yoktur.
Bu konuda akreditif kuralları gayet açıktır. UCP 600 madde 27’i aynen aşağıya alıntılıyorum.
Bir banka sadece temiz bir taşıma belgesini kabul edecektir. Temiz bir taşıma belgesi malların veya malların ambalajının kusurlu bir durumunu açıkça ifade eden bir ibare veya kayıt taşımayan bir belgedir. Bir akreditif bir taşıma belgesinin “clean on board” olması şartını içerse bile “clean” sözcüğünün bir taşıma belgesinde gözükmesi gerekmez.
Akreditifte En Güvenli Teslim Şekli Hangisidir?
Aslında bu soru da duruma göre değişebilen, cevap vermesi zor sorulardan bir tanesi. En güvenli teslim şeklini söylemek mümkün değil ama akreditif altında kullanımı sıkıntı yaratabilecek teslim şekillerinden bahsetmek elbette mümkün.
Ben kendi adıma olabildiğince CIF teslim şeklinden kaçınmaya çalışıyorum. Bunun yanı sıra FOB, FCA, EXW teslim şekillerinde de özellikle Pakistan ihracat akreditiflerinde alıcıların nakliyeci bildirmedikleri ve ihracatçıları zor durumda bıraktıklarını biliyorum.
Ayrıca, navlun karşı ödemeli olduğunda yani alıcının bulduğu nakliyeci ile çalıştığınızda, taşıma belgelerinde rezerv riski de ortaya çıkıyor. Olmayacak yerlerden rezerv vuruluyor.
Toparlarsak, CIF Türkiye için çalışılması en zor teslim şekli. FOB, FCA ve EXW de ayrıca dikkatli olunması gereken teslim şekilleridir.
Akreditif ile Diğer Ödeme Yöntemleri Arasında Ne Gibi Farklılıklar Vardır?
Dış ticarette kullanılan diğer ödeme yöntemlerinin aksine; akreditifli ödemelerde, ödeme yapma yükümlülüğü ithalatçıdan ithalatçının bankasına geçmektedir.
Akreditifli ödemelerde diğer ödemelerin aksine; ödeme almak bir şarta bağlanmıştır. Akreditif altında amir bankanın ödeme yapması uygun evrak ibrazına bağlıdır.
Son olarak akreditifli ödemelerde bankalar işleyiş ve ödeme konusunda sorumluluk ve risk almaktadırlar.
Akreditifli Ödemenin Vesaik Mukabili Ödemeden Farkları Nelerdir?
Akreditif ile vesaik mukabili ödemeler; bankaların sorumlulukları, uygulama kuralları, maliyet ve ödeme alamama riskleri başlıklarında birbirlerinden farklılaşmaktadır.
Akreditif Altında Yüklemeden Önce Peşin Ödeme Almak Mümkün mü?
Evet, akreditif işlemi içerisinde veya akreditiften ayrı olarak ön ödeme alıp, kalan tutarın akreditif ile ödenmesi mümkündür.
Hatta proje teslimi işlemlerde ön ödeme, akreditif altında evrak karşılığı ödeme ve teslimat sonunda malların kurulumundan sonra ödeme olacak şekilde de akreditifler açılabilmektedir.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri