Vesaik mukabili ödeme İngilizce’de “Documentary Collection” veya “Cash Against Documents (CAD)” olarak adlandırılmaktadır.
Vesaik mukabili ödeme, basit olarak vesaiklerin alıcıya mal bedelinin tahsil edilmesinden veya tahsilat için istenilen güvencenin alınmasından sonra teslim edildiği bir ödeme yöntemi olarak tanımlanabilir.
Vesaik mukabili işlemler bankalarca yürütülmektedir.
Bankaların vesaik mukabili işleminde uygulayacakları kurallar Milletlerarası Ticaret Odası ( ICC ) tarafından düzenlenmektedir.
Şu anda uygulamada kullanılan kurallar ICC’nin yayınlamış olduğu URC 522 “Uniform Rules for Collections” (Tahsiller İçin Birörnek Kurallar) isimli kitapçıkta yer almaktadır. Söz konusu yayın vesaik mukabili işleminde yer alan tarafların haklarının ve yükümlülüklerinin sınırlarını belirtmektedir.
Vesaik Mukabili Ödemenin Temel Özellikleri
- Vesaik mukabili ödemeler akreditiflere oranla daha az karmaşık bir yapıya sahiptirler.
- Vesaik mukabili ödemede bankalar vesaiklerin dolaşımında etkin olarak rol alsalar da vesaiklerin kontrolü ve ödemenin yapılıp yapılmaması konusunda hiçbir sorumlulukları yoktur.
- Akreditiflerin aksine bankalar ihracatçıya herhangi bir ödeme garantisi vermezler. İhracatçılar, ithalatçıların ödemeyi kabul etmeme veya ödemeyi kabul edip ödeme vadesinde ödeme yapmama riskine karşı tamamen kendileri sorumlu durumdadırlar.
- Akreditiflerin aksine vesaikler bankalarca incelenmemektedir. Bu durum ithalatçı açısından risk oluşturmaktadır.Örneğin ithalatçı vesaikleri almak için peşin ödemede bulunmuş ise yanlış veya hileli vesaik riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
- Bazı taşıma şekillerinde vesaik mukabili ödeme ihracatçılar için akreditiflere nazaran bir kat daha tehlikeli bir durum arz etmektedir. Bu durum özellikle malların alıcıya orjinal taşıma belgesi gerektirmeden teslim edilebildiği yükleme çeşitleri için söz konusudur.
Vesaik Mukabili Ödemelerde Tahsilat Yöntemleri
Vesaik mukabili ödeme yönteminde vesaiklerin alıcıya tesliminin mal bedelinin tahsilatı karşılığında yapıldığını daha önce belirtmiştik. Vesaik mukabili ödeme yönteminde kullanılan başlıca tahsilat şekilleri aşağıda belirtilmiştir.
- Vesaiklerin görüldügünde ödenmesi karşılığında alıcıya teslimi
- Vesaiklerin poliçe kabulü karşılığında alıcıya teslimi
- Vesaiklerin poliçenin alıcı tarafından kabulü ve bankasının avali karşılığında alıcıya teslimi
Vesaik Mukabili Ödemede Taraflar
Bir vesaik mukabili işleminde aşağıdaki tarafların bulunması beklenmektedir.
- Amir ( Principal )
- Tahsile Gönderen Banka ( Remitting Bank, Gönderi Bankası )
- Tahsil Bankası (Collection Bank)
- İbraz Bankası (Presenting Bank)
- Muhatap (Drawee)