“Free on Board” (FOB), Incoterms 2020’de belirlenen 11 teslim şeklinden biridir ve Türkçe’ye “Gemide Masrafsız” teslim olarak çevrilebilir.
FOB, EXW, CFR ve CIF ile birlikte, dünya genelinde en yaygın kullanılan teslim şekillerinden biridir.
FOB teslim şeklinde, ihracatçı, üzerinde anlaşmaya varılmış limanda malların alıcının organize ettiği gemiye yüklenmesiyle birlikte teslim görevini yerine getirir.
FOB teslim şekli, Incoterms 2020 kurallarına göre sadece denizyolu taşımacılığında kullanılabilmektedir.
Bugünkü yazımızda FOB teslim şeklinin ne olduğunu ve bu ticari terimin ihracatçı ve ithalatçı açısından hangi sorumlulukları beraberinde getirdiğini açıklamaya çalışacağım.
Free on Board (FOB) Nedir?
FOB, yalnızca denizyolu taşımacılığında kullanılan bir teslim şeklidir. Malların yükleme limanında gemiye yüklenmesinin ardından, risk satıcıdan alıcıya geçer. Riskin alıcıya geçtiği andan itibaren tüm masraflar alıcı tarafından karşılanmak zorundadır.
Free on Board (FOB) Teslimatında Satıcının Sorumlulukları Nelerdir?
- Satıcı, uluslararası satış sözleşmesinin koşullarına uygun olarak ürünü hazırlar ve alıcıya ürünlerin yüklemeye hazır olduğunu bildirir.
- İhracatla ilgili gümrük işlemlerini düzenler ve gerekli gümrük masraflarını karşılar.
- Önceden belirlenen limanda, önceden belirlenen tarihte, ithalatçının sağladığı gemiye ürünlerin yüklenmesini sağlar. Mallar gemiye yüklenene kadar oluşabilecek her türlü hasar ve kayıp satıcının sorumluluğundadır.
- İthalatçıya yüklemenin yapıldığını bildirir. Sigorta ile ilgili bir sorumluluğu yoktur. Alıcının sigorta yapabilmesi için gerekli gerekli bilgileri sağlamalıdır.
- Teslim yükümlülüğünü yerine getirdiğini kanıtlamak amacıyla düzenlenen taşıma belgesini ithalatçıya gönderir.
Free on Board (FOB) Teslimatında Alıcının Sorumlulukları:
- Alıcı, sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
- Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun bedelini öder.
- Alıcı, yükleme yapılacak geminin adını, yükleme noktasını ve öngörülen teslim tarihini yeterli bir süre öncesinden satıcıya bildirmelidir.
- Yükleme limanında mallar gemiye yüklendikten sonra, ürünler ile ilgili tüm masraf ve riskler alıcının sorumluluğuna geçer.
- İthalat için gerekli gümrük işlemlerini tamamlar ve gümrük vergilerini öder.
Free on Board (FOB) Teslim Şeklinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir?
Sadece denizyolu taşımaları için düzenlenmiş bir teslim şeklidir. Havayolu ve karayolu taşımalarında kullanılmaması gerekir. Havayolu ve karayolu taşımalarında FOB yerine FCA teslim kullanılması faydalı olacaktır.
Özellikle akreditifli ödemelerde alıcıların nakliyeciyi bildirmedikleri durumlar yaşanabilmektedir. Bu yüzden FOB teslim çalışılacaksa daha sipariş aşamasında nakliyeci bilgisi alınıp, rezervasyon kontrolü yapılmalıdır.
Yükleme limanında mallar gemiye yüklenene kadar tüm risk ve masraflar satıcıya ait olduğu için ihracat liman masraflarını satıcı öder.
ÖZGÜR EKER (CDCS)
Akreditif Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri